Ceviz yetiştiriciliği, doğru adımlar atıldığında yüzyıllar boyunca size getiri sağlayacak önemli bir yatırım anlamına gelir. Bu uzun soluklu ve ticari olarak oldukça kârlı meyve ağacının başarısı, bahçenin kurulduğu ilk anda, yani fidan seçiminde saklıdır. Eğer fidan yanlış seçilirse, sulama, gübreleme veya altyapı için yapılan diğer tüm masraflar anlamsız kalabilir.
İşte ceviz fidanı alırken dikkat etmeniz gereken en kritik unsurlar ve profesyonel yetiştiricilik için bilmeniz gerekenler:
1. Hangi Ceviz Fidanını Seçmeliyim? Üç Temel Kriter
En iyi ceviz fidanı cinsini seçerken üç önemli unsur göz önünde bulundurulmalıdır:
- Bölgesel Uygunluk: Seçeceğiniz cins, bahçenizin bulunduğu yere ve özellikle iklim özelliklerine uygun olmalıdır. Fidan, ilkbahar geç donlarından ve sonbahar erken donlarından zarar görmeyecek çeşitler arasından seçilmelidir. Örneğin, soğuklama ihtiyacı yüksek ceviz fidanı çeşitlerinin sıcak bölgelere dikilmesi tavsiye edilir.
- Verimlilik: Daha çok mahsul alabilmek için verimli bir cins tercih edilmelidir. Yapılan araştırmalar, özellikle Chandler gibi yabancı ceviz fidanlarının çok daha verimli olduğunu göstermiştir.
- Meyve Kalitesi ve Ticari Değer: Aldığınız mahsulleri daha yüksek fiyatlara satarak gelir elde edebilmeniz için meyvesinin ticari değeri yüksek olmalıdır. Tüketiciler, özellikle kabuğunun ince olup kolay kırılmasını, cevizin iç renginin açık renkli (sarı) olmasını ve iç ağırlığının yüksek olmasını tercih ederler.
Tozlayıcı Çeşit Şartı: Ceviz bahçesi kurulurken, çeşitler birbirini dölleyecek şekilde seçilmeli ve en az iki çeşitle kurulmalıdır. Çoğu ceviz çeşidi kendine verimli olmadığından, tozlayıcı çeşitlerle birlikte dikilmesi önerilir (örneğin Chandler ve Franquette).
2. Aşılı Fidan Olmazsa Olmaz
Ceviz bahçesi kurarken fidanın MUTLAKA aşılı olması önerilir. Bu, meyve verimi ve kalitesi açısından hayati öneme sahiptir.
| Fidan Tipi | Meyveye Yatış Süresi | Verim ve Kalite |
|---|---|---|
| Aşılı Fidan | 1 sene gibi kısa bir sürede meyve vermeye başlayabilir. Genellikle 3-5 yıl içinde meyve vermeye başlar. | Lezzetli ve kaliteli meyveler verir. |
| Aşısız (Tohumdan Yetişen) | Ürün verimi 10-15 yıl gibi çok uzun yıllar sonra başlar. Tohumdan yetiştirilenler 8-10 yıl sonra meyve verir. | Ne tür bir meyvesi olacağı önceden kestirilemez. Cevizin heterozigot yapısı nedeniyle meyve yapısı kalitesiz, geç meyve veren ve standart olmayan özellikte olabilir. |
Aşılı Fidan Çoğaltma Yöntemleri: Ceviz fidanı genellikle aşı ve çelik yöntemiyle çoğaltılır, ancak aşı yöntemi daha hızlı ve verimli bir üretim sağlar.
3. Fidan Tipine Göre Dikim Zamanı
Fidanlar, kök durumlarına göre iki ana tipte incelenir:
- Tüplü Fidan: Aşı yerleri toprak üzerinde kalacak şekilde, içinde toprak bulunan tüplere dikilmiş haldedir. Kökleri gelişmiş ve meyve verimine hazırdır. Yılın 12 ayı bahçeye dikime uygundur, hatta sıcak yaz günlerinde bile dikilebilir.
- Açık Köklü Fidan: Kökleri topraksız olarak gönderilen fidanlardır. Dikimi genellikle Kasım-Aralık ayları ile Mart ayı içinde yapılır. Bu fidanlar, tüplü fidanlara göre daha uzun boylu (ortalama 0,80 ile 1,50 metre arası) olabilir ve bakımı iyi olursa daha hızlı gelişim gösterebilir.
Soğuk bölgelerde dikimin ilkbaharda, don riski geçtikten sonra yapılması önerilirken, ılıman bölgelerde sonbahar ve ilkbahar aylarında dikim yapılabilir.
4. Yatırımı Riske Atan Teknik Hatalar: Pişkinlik, Güre ve Boy
Profesyonel bir ceviz bahçesi kurarken, yüksek verim elde etmek için sadece cinsi değil, fidanın fiziki kalitesini de kontrol etmek gerekir.
A. Erken Söküm ve "Pişkinlik" Tehlikesi
Fidan seçiminde en büyük tehlikelerden biri, fidanın doğru zamanda sökülmemiş olmasıdır.
- Kış Uykusu Şartı: Fidanın sağlıklı olması için yaprağını doğal yollarla dökerek kış uykusuna tamamen geçmiş olması şarttır. Fidanların doğal yolla sökümü genellikle Kasım ayının 15'i ile 20'sinden sonra başlar.
- Katliam Uygulaması: Piyasaya erken girmek ve müşteri kaçırmamak isteyen bazı kişiler, fidanlar henüz su hareketine sahipken yapraklarını elle sıyırarak veya kırarak fidanı yaprak dökmüş gibi gösterir ve satarlar. Bu uygulama, fidana büyük bir zarardır ve "katliam" olarak nitelendirilir.
- Kuruma Riski: Yaprak izleri elle sıyrıldığında yeşil kalır ve bu, açık bir yara oluşturur. Soğuk bir hava veya kırağı düştüğünde, buradaki su molekülleri parçalanır ve fidanın uyanacağı gözler ölür. Kış uykusuna girmemiş, "pişkin" olmayan bu fidanlar, bahçeye dikildiğinde yukarıdan aşağıya kurumaya başlar ve tutmama ihtimalleri yüksektir.
B. "Güre Fidan" Tehlikesi
Güre Fidan, aşılanmasına rağmen aşısı tutmamış olan fidanlara denir. Bu fidanlar, aşılı gibi satılabilir, ancak genetik olarak sadece dikilen tohumun (anaç/güğre) özelliklerini taşır.
- Güre fidan dikildiğinde, beklenen verimli çeşit (örneğin Chandler) yerine, kalitesiz ve verimsiz meyveler verecek bir Çetin Cevizi (anaç) elde edilir.
- Güre fidanları görsel olarak anlamak zor olabilir; bazen aşılı fidanlara göre daha koyu yeşil renkte kalabilirler ve aşının altından patlayan gözler oluştururlar.
C. Uzun Boyun Önemi Yoktur
Bazı alıcılar, 2 metre gibi uzun boylu fidanları daha cazip bulsa da, bu doğru bir yaklaşım değildir. Ticari yetiştiricilikte önemli olan, fidanın boyu değil; pişkin olması, ismine doğru olması ve kök sisteminin iyi olmasıdır.
Uzun fidanlar, genellikle dikim yapıldığında 35-40 cm’den kesileceği için boy avantajı ortadan kalkar. Ayrıca, çok uzun boylu fidanların kök sistemini yeni toprağa uyum sağlatmak daha zor olabilir. İdeal boy, pişkin ve kaliteli bir fidan için 1 ila 1,5 metre civarındadır.
5. Ceviz Yetiştiriciliği Temel Gereksinimler
Ceviz, doğru bakım ile 100 yıla kadar sağlıklı şekilde meyve verebilir.
| Kategori | Detaylar |
|---|---|
| İklim/Bölge | Ilıman ve soğuk iklimlere uygun olup; en iyi verim Marmara, İç Anadolu, Karadeniz ve Ege bölgelerinde alınır. Kış soğuklama ihtiyacı olan türlerdir. |
| Toprak | Derin, iyi drene edilmiş, humuslu ve tınlı topraklar idealdir. Toprak pH seviyesi 6 ile 7.5 arasında olmalıdır. Ağır killi ve suyu tutan topraklardan kaçınılmalıdır. |
| Dikim Aralığı | Ticari üretimde 8x8 metre veya 10x10 metre aralıklarla dikim önerilir. |
| Sulama | İlk yıllarda düzenli sulama gereklidir. Kurak dönemlerde sulama artırılmalı ve damlama sulama yöntemi önerilmelidir. |
| Gübreleme | İlkbaharda azotlu gübre büyümeyi teşvik ederken, meyve oluşumu için potasyum ve fosfor desteği sağlanmalıdır. Organik gübre ve kompost kullanımı teşvik edilir. |
| Budama | Sağlıklı büyüme ve verimi artırmak için budama (kış ve yaz budaması) yapılmalıdır. |
| Meyve Olgunlaşma | Çiçeklenme ilkbaharda başlar ve meyve olgunlaşması genellikle Eylül-Ekim ayları arasında gerçekleşir. |
Ceviz yetiştiriciliği, Türkiye'de ve dünyada ceviz fiyatlarının sürekli yükselmesi ve iç pazarın talebi yüksek olması nedeniyle cazibesini korumaktadır. Ancak bu alana yapılan büyük yatırımların boşa gitmemesi için, profesyonel destek almak ve güvenilir, referanslı firmalardan fidan temin etmek çok önemlidir.
Fidan kalitesi, bahçenizin geleceğidir. Yanlış zamanda sökülmüş, aşısız veya "güre" fidanlar alarak emeğinizi riske atmayın. Tıpkı bir binanın temeli gibi, fidanınız ne kadar sağlam olursa, yüz yıllık ceviz yatırımınız da o kadar kazançlı olacaktır.
Bir Yorum Yaz