Türkiye, cevizin gen merkezlerinden biri olmasına rağmen, tüketimini karşılayamayan ve dünyada en fazla ceviz ithalatı yapan ülke konumundadır. Tüketimin 150 bin tonun üzerinde olduğu ülkemizde, üretim bu ihtiyacın üçte birinden daha azını (yaklaşık 50 bin ton) karşılamaktadır. Bu durum, tarım sektöründe yatırım fırsatı kollayan girişimciler için büyük bir potansiyel oluşturmaktadır.
Peki, ceviz bahçesi kurmak mantıklı ve kârlı bir yatırım mıdır? Kaynaklara göre cevap büyük ölçüde evettir, ancak yatırımcının uzun soluklu bir dayanma gücüne sahip olması gerekir.
Ceviz Yatırımının Getirisi ve Karlılık Oranları
Ceviz yetiştiriciliği, doğru tarım teknikleriyle ve uygun arazilerde yapıldığında oldukça kârlı bir yatırım olarak görülmektedir. İlk kurulum ve diğer maliyetler sayılmazsa, kar marjı yüzde seksene varan bir orana ulaşabilir. Daha muhafazakar bir hesapla bile yüzde 60 kar marjı yüksek bir orandır. Hatta Tarım ve Orman Bakanlığı'nın hazırladığı fizibilite raporunda, ceviz bahçesi tesisine yapılan yatırımlarda fayda-masraf oranı 3,83 olarak tespit edilmiştir; bu da 1 TL masrafa karşılık 3,83 TL net gelir elde edileceği anlamına gelir.
Ancak üreticilerin psikolojik olarak zorlandığı bir gerçek de mevcuttur; ceviz şu anda kuru yemişler arasında en ucuz olanıdır ve mevsimlik kuru yemişlerle (yer fıstığı, ay çekirdeği vb.) başa baş gitmektedir. Buna rağmen, mevcut düşük fiyatlarda bile güzel kar bırakabilen bir sektördür.
Ceviz ağaçları çok uzun süre (70-80 yıl) ekonomik verimlilikte kalabildiği için yapılan yatırım, gelecek nesillere de bırakılabilecek, uzun soluklu bir varlık niteliğindedir.
Verim Zamanlaması ve Yatırımın Amorti Edilmesi
Ceviz yatırımında en kritik konu, tam verime ulaşana kadar geçecek süredir:
- İlk Verim: İyi bir bakımla, Chandler gibi yan dallardan verim veren çeşitlerde 4. veya 5. yaşta verim alınmaya başlanabilir. Aşılı fidan kullanıldığında bu süre 1 yıla kadar düşebilir.
- Tam Ticari Verim: Tam ticari verime ulaşma süresi bölgeye göre değişir; İç Anadolu'da 7-8 yaşı bulabilirken, sahil şeridinde daha hızlı, 5. yıldan itibaren verime gelebilir. Genel olarak 6. ve 10. yıllar arasında maksimum verime ulaşılır.
- Amortisman: Maliyetlerin ve piyasa fiyatlarının artması nedeniyle, yatırımın geri dönüş süresi geçmişte 10 yıl olarak hesaplanırken, günümüzde 12 yılın üzerine çıkmış durumdadır. Ancak büyük ölçekli (1000 dekar) projelerin fizibilite analizlerinde, yatırımın tüm masraflarını 8. yıldan itibaren karşılayarak kendini amorti ettiği hesaplanmıştır. 10 dönümlük bir bahçe ise ortalama 12. yılda maliyetini çıkarabilir.
Verim Beklentileri: Bir ceviz bahçesinin kârlı olabilmesi için dekar başına 500 kg’ın altında verim almaması gerektiği belirtiliyor. Türkiye'de 12 yaşlarında iyi bakılan bahçeler dekardan 500 kg verime ulaşabilmektedir. İyi bakımla 10 dönüm Chandler ceviz bahçesinin yıllık verimi 8 ton civarı olabilir.
Kurulum Maliyetleri ve Ölçek Ekonomisi
Ceviz bahçesi kurmak, arazi maliyetlerinin yanı sıra ciddi yatırım kalemleri gerektirir. 10 dönüm Chandler ceviz bahçesinin kuruluş maliyeti (arazi hariç) 191.000 TL civarındadır. 6 yılın sonunda ise toplam yatırım maliyeti (kurulum + yıllık giderler) 335.000 TL olabilmektedir.
Önemli Maliyet Kalemleri: Yatırımın en büyük kalemlerini sırasıyla; toprak düzenleme, sulama sistemi, gübre, bitki koruma/besleme ürünleri, işçilik, yakıt ve enerji ile traktör/ekipmanlar oluşturmaktadır.
Minimum Arazi Büyüklüğü: Dünya ile rekabet edebilmek adına ölçek ekonomisi çok önemlidir. Yatırımın geri dönüşü açısından Türkiye gerçekleri dikkate alındığında, 200 dönümden aşağı ceviz bahçesi yatırımının verimli olmayacağı görüşü mevcuttur. Ancak, 5 dönüm gibi daha ufak ölçekli araziler, özellikle emekliler veya tarımla alakası olmayan, işçiliğine güvenen kişiler için traktör gerektirmeyen, minimum maliyetli (yaklaşık 11.980 TL ilk yatırım maliyeti) bir emeklilik yatırımı olarak da düşünülebilir.
Doğru Fidan Seçiminin Önemi
Ceviz bahçesi yatırımı yüzyıllık bir yatırım olduğu için, doğru fidan seçimi hayati önem taşır. Fidan seçiminde üç ana unsur göz önünde bulundurulmalıdır:
- Bölgeye Uygunluk: Seçilecek çeşit, yörenin iklim özelliklerine uygun olmalı, özellikle ilkbahar geç ve sonbahar erken donlarından zarar görmeyecek çeşitler tercih edilmelidir.
- Verimlilik: Yabancı çeşitler (örneğin Chandler) gibi yüksek verimli cinsler tercih edilmeli ve bahçe en az iki çeşitle (daha fazla tercih sebebi) kurulmalıdır, bu çeşitler birbirini dölleyecek şekilde seçilmelidir.
- Meyve Kalitesi ve Ticari Değer: Kabuğu ince, kolay kırılan ve içi açık renkli (sarı) olan meyvelerin ticari değeri daha yüksektir.
Aşılı ve Sertifikalı Fidan Zorunluluğu: Fidanın MUTLAKA aşılı CHANDLER CEVİZ FİDANI olması önerilir. Aşısız fidanlar 10-15 yıl gibi çok uzun bir süre sonra verime başlar ve meyve kalitesi tahmin edilemez. Aşılı fidanlar ise kısa sürede verime geçebilir ve kaliteli meyve verir.
Ayrıca, fidanların Mavi Sertifikalı olması tavsiye edilir. Mavi sertifikalı fidanlar dekara 285 TL devlet desteği alırken, standart sarı sertifikalı fidanlar dekara sadece 100 TL destek almaktadır.
Devlet Destekleri ve Zorluklar
Türkiye'de ceviz yetiştiriciliği, ülkenin ceviz ihtiyacı nedeniyle devlet tarafından teşvik edilmektedir.
Devlet Tarafından Sağlanan Destekler:
- Sertifikalı fidan kullanım desteği (fidan bedelinin yaklaşık yüzde 75'ini karşılar).
- Özel ağaçlandırma projeleri kapsamında yatırım bedelinin yüzde 25'ini hibe etme.
- Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden faiz indirimli krediler (yüzde 95'e varan faiz indirimleri).
- Arazisi olmayan yatırımcılara bozuk orman arazilerinin ve hazine arazilerinin tahsisi.
Sektördeki Zorluklar: Ceviz yetiştiriciliğinde girdi maliyetlerindeki artış, fiyat artışından daha hızlı gerçekleşmektedir (girdi maliyeti artışı >%150 iken ceviz fiyat artışı %70-80 seviyesinde kalmıştır). Bu dengesizliğin ana nedenleri arasında yurt dışından ithal edilen düşük kaliteli ürünler ve alım gücündeki gerileme sayılabilir. Ayrıca, kooperatifleşme veya üretici birliklerinin (yüksek aidatlar nedeniyle) yaygınlaşmaması, pazarlama ve fiyat belirleme konusunda sıkıntılara yol açmaktadır.
Ceviz yatırımında başarı, sadece maddi güce değil, aynı zamanda dayanma gücüne de bağlıdır; zira ilk 5-6 yıl boyunca maddi karşılık almadan yatırım yapmaya devam etme gücü gereklidir.
Ceviz Üreticileri Derneği Eş Başkanı Ömer Ergüder, yatırımcılara en önemli öneri olarak şunları sunmaktadır: "İşinize gerekli zamanı ayırabilecekseniz, başında durabilecekseniz bu işe girin". Kulaktan dolma bilgilerle değil, güncel ve sağlıklı verilere sahip uzmanlardan destek alarak hareket etmek, yatırımı riske atmamak adına kritiktir.
Ceviz bahçesi kurmak, doğru fizibilite, yer seçimi ve iyi bakımla uzun vadede son derece kârlı, mantıklı bir yatırım olarak öne çıkmaktadır. Türkiye'nin mevcut büyük ithalat açığı, bu alanda yeni ve profesyonel yatırımlara büyük bir fırsat sunmaktadır. Bu yatırım, sabretmeyi, emek vermeyi ve çalışmayı seven insanlar için mükemmel bir emeklilik ya da uzun soluklu bir gelir kaynağı olabilir. Ceviz yetiştiriciliği, bir tohumun zamanla kocaman ve sürekli meyve veren bir ağaca dönüşmesi gibidir; ilk yıllarda bakım ve sabır ister, ancak olgunlaştığında meyvesini cömertçe sunar.
Bir Yorum Yaz