Ceviz yetiştiriciliğinde başarılı bir verim elde etmek ve meyve kalitesini korumak için sulama yönetimi büyük önem taşımaktadır. Fidan gelişiminden tam verime yatmış ağaçlara kadar, özellikle yaz aylarında su ihtiyacının karşılanması gereklidir. Bu ihtiyacı en verimli şekilde karşılayan yöntem ise damla sulama sistemleridir.

Neden Ceviz Ağacı İçin Damla Sulama Tercih Edilmeli?

Damla sulama sistemi, suyu toprağın yüzeyine değil, doğrudan bitkinin köklerine ulaşacak şekilde göndererek sulama yapar. Bu sayede suyun bitki tarafından daha etkin kullanılması sağlanır ve aşırı sulamadan kaçınılmış olur.

Damla sulama sistemleri ceviz ağacının toprağını doğrudan köklerine ulaştıracak şekilde nemlendirdiği için oldukça etkilidir. Bu yöntem, su kaybını azaltmayı amaçlar ve toprağın nemini sabit tutarak su tasarrufu sağlar. Ayrıca, damla sulama ile toprağın üst kısmındaki nem oranı azaltılarak su birikintilerinin oluşması engellenebilir. Bu sistemler sayesinde, toprağın nem seviyesini sık sık kontrol etme zorunluluğu olmaksızın, nemliliği daha düzenli hale getirme imkanı bulunur.

Damla Sulama Sistemi Kurulumunun Püf Noktaları

Damla sulama sistemi kurulumunda dikkat edilmesi gereken önemli pratik adımlar ve malzeme seçimleri bulunmaktadır:

  1. Filtre Kullanımı: Sulama sisteminin en önemli bileşenlerinden biri filtredir. Su kaynağında bulunan pislik veya yabancı maddelerle karşılaşmamak için filtre takılması şarttır; aksi takdirde damlamalar tıkanabilir. Su, filtreden geçerek borulara iletilir ve süzgeç sayesinde pislikler tutulur. Ana hat boruları genellikle havuzdan gelmekte olup, filtre (süzgeç) aracılığıyla ana hatta doğru inmektedir.
  2. Boru ve Bağlantı Elemanları: Damlama borularının genel olarak 25’lik veya 20’lik borular olduğu belirtilmiştir. Boruların birbirine geçmesi için kelepçeli bağlantıların (kelepçeli birbirine takma) 10 numara olduğu ve çubuklu bağlantılara göre daha az sorun yaşandığı ifade edilmiştir. Boruların delinmesi el matkabı ile yapılabilmektedir. Bağlantılarda Arap sabunu sürmek, borunun daha iyi oturmasını sağlayabilir.
  3. Yerleşim Düzeni (Simit Şekli): Ceviz ağaçlarında damlama borularının simit şeklinde (yuvarlak) atılması tavsiye edilir. Bu yuvarlak düzenekte T bağlantıları kullanılarak borular gövdeye kesintisiz değmeyecek şekilde yerleştirilir.
  4. Gövdeden Uzaklık: Ceviz ağaçları gövde hastalığına çok yakındır ve çabuk hastalanır. Bu nedenle, damlama sulama sistemi kurulurken suyun gövdeye temas etmemesine ve gövdeye yakın yerlerde toplanmamasına dikkat edilmelidir. Borular, ağacın gövdesine çok yakına (çok içe) verilmemeli; birkaç santim ya da 3-5 santim dışarıda olabilir. Köklere suyu ulaştırmak için boruların taç hizasında ya da bu hizaya yakın bir yerde konumlandırılması önemlidir. Ağacın kökleri genellikle taç hizasında bulunur. Damlama borusu taç hizasında dönerse, su toprağa işlediğinde hafif rampalı yerlerde bile su aşağı kayma yapacağı için, alt ve üst kısımlar da nemlenecektir.

Ceviz Ağacının Sulama Programı ve İhtiyaçları

Ceviz ağacının su ihtiyacı ilkbaharın sonlarından başlayıp hasat döneminin sonuna kadar devam eder. Tam verime yatmış bir ceviz ağacının yıllık su ihtiyacı ortalama 1100-1300 mm seviyelerindedir.

Sulama Zamanlaması:

  • Sezon Başlangıcı: Sulamaya ceviz ağacının çiçeklenmesinden sonraki hafta başlanması önerilmektedir.
  • Kritik Dönem: Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları meyve oluşumu ve iç doldurma devresini kapsar; bu dönemde ceviz ağaçları kesinlikle susuz bırakılmamalıdır.
  • Hasat Öncesi ve Sonrası: Meyvenin daldan rahat kopabilmesi için hasattan 15 gün önce su verilmelidir. Hasattan hemen sonra tekrar bir sulama daha yapılarak sulamaya son verilmelidir.
  • Kışa Hazırlık: Sonbahar erken donlarının etkili olduğu bölgelerde, ağaçların kış dinlenmesine hazırlanabilmesi için su verme işlemi Eylül ortalarından itibaren fidanlarda, Ağustos sonundan itibaren ise ağaçlarda kesilmelidir.
  • Geç Donlara Karşı Tedbir: Geç ilkbahar donlarının olduğu bölgelerde, ağacın uyanmasından önce yapılan sulama, ceviz ağacında geç uyanmayı sağlayarak donlardan korunmaya yardımcı olabilir.

Fidan Dönemi Sulaması:

  • Ceviz fidanı dikiminde kökleri doyuracak kadar can suyu (30-50 Lt) verilmelidir.
  • Baharda yağışların azalmasıyla fidanın su ihtiyacı artar.
  • Genel olarak 10 günde, 7 günde ve çok sıcak günlerde ise 3-5 günde bir periyotlarla 15-20 litre fidan sulaması önerilmektedir.
  • Su Stresi Tehlikesi: Yetersiz sulama (su stresi), fidanın kök, gövde ve dal gelişimini yavaşlatarak kurumasına yol açabilir. Ancak sık aralıklarla (1-2 günde) yapılacak sulamaların da fidan gelişimine olumsuz etkisi olacaktır. Toprağın nemli kalma süresi ve su tutma yeteneği, sulama sıklığını belirlemede ana göstergedir.

Yetersiz Sulamanın Sonuçları: Yeterli sulama yapılamaması; küçük meyve oluşumuna, ceviz içinin büzüşmesine, güneş yanıklığına, iç kararmasına ve lekelenmelere sebebiyet vermekte, bu da meyve kalitesini düşürmektedir.

İlaçlama ve Sulamada Optimal Zamanlama

Ağaç sağlığı ve büyüme hızı açısından sulama ve ilaçlama zamanlaması kritiktir:

  • Akşam Serinliği: İlaçlama ve sulamanın gün ortası yerine akşam saatlerinde yapılması önerilir. Ağaçlar, gece yapraklarındaki gözenekleri açtığı için ilacı daha çabuk çeker ve etkisi bir kat daha artar. Gün içinde, özellikle sıcaklığın yüksek olduğu zamanlarda ilaç atıldığında ilaçlar ters tepki verip ağaçların yanmasına veya bozulmasına sebep olabilir.
  • Sulama Zamanı: Sulama da genellikle akşamüstü yapılır, çünkü bu saatlerde ağaç suyu kendi bünyesine daha iyi çekmiş olur. Gün içinde yapılan sulama, ağacın strese girmesini sağlayarak zararlı olabilir ve ağacın büyümesini durdurur.

Ceviz yetiştiriciliğinde damla sulama, suyu kök bölgesine düzenli ve tasarruflu bir şekilde ulaştıran vazgeçilmez bir yöntemdir. Kurulum sırasında filtre ve ana hat borularının doğru yerleştirilmesi, boruların gövdeye temas etmeyecek şekilde (taç hizasında simit şeklinde) döşenmesi, sistemin uzun ömürlülüğü ve ağacın sağlığı için hayati önem taşır. Sulama ve ilaçlama uygulamalarının ise akşam serinliğinde yapılması, ağacın stresi yönetmesi ve uygulamanın etkisini maksimize etmesi açısından en ideal yaklaşımdır.

Damla sulama sistemi kurmak, bir binanın merkezi sinir sistemini kurmaya benzer. Filtre, sistemin beynidir, ana hatlar omurilik görevi görür ve ince damlama boruları da suyu tam ihtiyaç duyulan noktaya, yani köklere (hücrelere) gönderen kılcal damarlar gibidir. Eğer filtre tıkanırsa (beyin hasarı), tüm sistem durur. Eğer boruları rastgele döşerseniz (düzensiz sinir ağı), besinler hedefine ulaşamaz ve ağaç (vücut) strese girer. Bu nedenle sistemin taç hizasında, düzenli ve sürekli su sağlayacak şekilde kurulması gerekir.